W liczącym 350 lat barokowym kościele w toruńskiej dzielnicy Podgórz od dwóch wieków znajduje się otaczany czcią wizerunek Niepokalanej Królowej Rodzin. Do Maryi wyobrażonej przez XVIII-wiecznego malarza uciekają się Jej czciciele, szczególnie rodziny ufające Jej wstawiennictwu.
W zachodniej części lewobrzeżnego Torunia, na wyżynie górującej nad kujawskim brzegiem Wisły leży Podgórz, najznaczniejsza dzielnica tej części grodu Kopernika. Do 1938 r. było to samodzielne miasto, które wyrosło z osady założonej w 1. poł. XVI w. (opodal zbudowanego przez Władysława Jagiełłę zamku dybowskiego), z prawami miejskimi przyznanymi w 1611 r. przez Zygmunta III Wazę. W okolicach Podgórza biskup chełmiński Piotr Kostka w 1576 r. witał króla Stefana Batorego. W 1658 r. podczas oblężenia Torunia zajętego przez Szwedów mieszkała tutaj królowa Ludwika Maria żona Jana Kazimierza. Dwór królewskiej małżonki znalazł schronienie w murach klasztoru, który we wsi Piaski koło Podgórza Stanisław Sokołowski, starosta dybowski, ufundował dla franciszkanów-reformatów, gdy nie stało dla nich miejsca w niegościnnym, protestanckim Toruniu. Synowie św. Franciszka zamieszkali tutaj w 1644 r. Ich kościół konsekrowany w 1659 r. został świątynią parafialną dopiero w 1813 r., gdy pełniący tę funkcję kościół pw. św. Anny spłonął podczas pożaru wznieconego przez żołnierzy napoleońskich w przededniu oblężenia toruńskiej twierdzy przez Rosjan. W 1832 r. ojcowie reformaci musieli opuścić parafię po dokonanej przez Prusaków kasacie zakonów. Ich obowiązki przejęli księża diecezjalni, wśród nich zasłużeni i ukochani przez parafian wieloletni proboszczowie – ks. Józef Domachowski (1876-1940), męczennik Stutthofu i ks. prał. Józef Batkowski (1912-2007). W 1987 r. prymas Polski kard. Józef Glemp ponownie powierzył parafię franciszkanom. Miała ona zawsze odpowiadający ich duchowości szczególny charakter maryjny, o czym świadczy m. in. wyposażenie kościoła. Tutaj od schyłku pierwszego pobytu reformatów działało Bractwo Niepokalanie Poczętej Najświętszej Maryi Panny. Jego tradycje przejęło w okresie międzywojennym Bractwo Mariackie opiekujące się bocznym ołtarzem, w którym od przeszło 200 lat znajduje się słynący łaskami obraz Niepokalanej.
Z dziejów sanktuarium
Wizerunek Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem jest autorstwa pierwszego w XVIII-wiecznym Toruniu malarza o polskim nazwisku, Kazimierza Łukaszewicza, nazywanego przez prof. Jacka Tylickiego „malarzem podgórskim”. Większość jego znanych prac (wśród nich stacje Drogi Krzyżowej) jest związana z tutejszym kościołem. Obraz namalowany prawdopodobnie pod koniec lat 80. XVIII w. cieszył się nabożeństwem wiernych, o czym świadczą zachowane przez ks. prał. Batkowskiego księgi z zapisanymi intencjami ku Maryi Niepokalanej. Szczególną cześć i kult dla tutejszego wyobrażenia potwierdzają osoby opiekujące się ołtarzem z wizerunkiem Najświętszej Panny zwanej Madonną Pogórską. Istotny kontekst tematyczny, o silnej wymowie rodzinnej, stanowią malowidła znajdujące się w sąsiedztwie obrazu: umieszczone wyżej „Narodziny Najświętszej Maryi Panny” oraz przedstawienie Jej zaślubin z prawej strony kaplicy. „Dzisiaj zauważamy, że szczególne łaski otrzymują tutaj rodziny modlące się o wiarę, miłość i zgodę, jak również małżonkowie modlący się o dar potomstwa” – twierdzi o. Robert Nikel OFM, kustosz sanktuarium.
2 lutego 2015 r. w święto Ofiarowania Pańskiego biskup toruński Andrzej Suski napisał w specjalnym dekrecie: „Spełniając prośby Wspólnoty Zakonu Braci Mniejszych Prowincji św. Franicszka z Asyżu, osób konsekrowanych i katolików świeckich, ustanawiam kościół pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Toruniu, gdzie znajduje się powszechnie czczony wizerunek Matki Bożej Podgórskiej Niepokalanej Królowej Rodzin, SANKTUARIUM DIECEZJALNYM”. Nowo utworzone sanktuarium (dwudzieste w diecezji toruńskiej) zaczęli nawiedzać pątnicy. 30 maja pierwszą pieszą pielgrzymkę rodzin przyprowadził z sąsiedniej parafii pw. bł. Stefana Wincentego Frelichowskiego jej proboszcz ks. kan. Ryszard Domin, który przed obrazem Podgórskiej Pani odprawił Mszę św.
29 kwietnia w czasie audiencji generalnej na placu św. Piotra w Rzymie papież Franciszek pobłogosławił korony dla podgórskiego obrazu, które zaprezentowali: bp Andrzej Suski, minister prowincjalny o. Filemon Janka OFM i o. Robert Nikel OFM, kustosz sanktuarium.
Kustosz zaprasza
Matka Boża Podgórska Niepokalana Królowa Rodzin zaprasza was do Torunia na Podgórz na szczególną modlitwę o umocnienie wiary i miłości w rodzinach. Przybywajcie więc do naszego franciszkańskiego Sanktuarium: narzeczeni i małżonkowie, dziadkowie i jubilaci, rodzice wraz z dziećmi, szczęśliwi i przeżywający kryzysy lub rozpad swojego małżeństwa. Maryja pragnie modlić się z wami i za was. Przybywajcie, bo to Sanktuarium macie na wyciągnięcie ręki…
Wizerunek Królowej Rodzin
Na obrazie łagodnie uśmiechnięta Maryja trzyma Dzieciątko Jezus, pokazując je światu. Jej głowę otacza jasność i wieniec z 12 gwiazd, zaś u dołu widać księżyc (por. Ap 12, 1) ukazany odwrotnie niż w podobnych przedstawieniach. Pod stopami widać węża symbolizującego szatana (por. Rdz 3, 15). Leżące jabłko przypomina o grzechu pierworodnym. Dzieciątko, spoglądające poważnie, godzi węża długim drzewcem krzyża trzymanego w lewej rączce. Obraz ukazuje ważną rolę Matki Bożej w Kościele i Jej współdziałanie z Jezusem Chrystusem w walce z grzechem i jego sprawcą, szatanem.